Van infrastructuur naar gedrag: 360°-aanpak van verkeersveiligheid

Bij de oprichting van het toenmalige Agentschap Infrastructuur in 2006, lag de nadruk bij de opdracht om de wegen in Vlaanderen te onderhouden en te exploiteren. De term ‘verkeersveiligheid’ kwam minder aan bod. Nog geen 20 jaar later is onze maatschappelijke opdracht sterk geëvolueerd. De verkeersveiligheid verhogen staat anno 2024 met stip op één in onze doelstellingen. Als wegbeheerder moeten we uiteraard waken over de kwaliteit van onze wegen, fietspaden, bruggen en tunnels, maar nooit zonder de veiligheid van onze gebruikers uit het oog te verliezen.

Deze focus op verkeersveiligheid is meer dan nodig. Vorig jaar stierven er 270 mensen in het Vlaamse gewest1, dat zijn 270 families wiens leven nooit meer hetzelfde wordt.

Veilige infrastructuur als basis

Ons agentschap moet dus consequent deze verkeersveiligheid vooropstellen. Uiteraard doen we dat in eerste instantie door de infrastructuur aan te pakken. De dynamische lijst gevaarlijke punten is wellicht het meest bekende instrument. Op deze lijst staan locaties waar we ernstige ongevallen kunnen linken aan de inrichting en dus niet aan andere oorzaken, zoals onaangepast rijgedrag. De lijst maakt duidelijk waar we moeten investeren op basis van de ongevallen.  

Bij vermoeden van onveilige situaties of bij subjectieve onveiligheid kunnen we evenwel ook proactief gebruik maken van drones en camera-onderzoek om risicofactoren te identificeren en proactief maatregelen te treffen.

Ons wegennet veiliger maken is voor onze ingenieurs, verkeersexperten, verkeersleiders en andere gespecialiseerde teams een werk van elke dag. Concreet verbeteren we – samen met partners als lokale besturen – oversteekplaatsen, fietspaden wegmarkeringen, verlichting, signalisatie en verkeerslichten om de kans op ongevallen te verkleinen en een zo veilig mogelijke route te realiseren, in het bijzonder die in de omgeving van scholen. We schrijven praktische richtlijnen en afwegingskaders uit om de juiste keuzes te maken bij het ontwerpen van wegen en fietspaden. En we voeren het aantal verkeersveiligheidsaudits op in alle fases van onze infrastructuurprojecten.

Shift naar verkeersveiliger gedrag

Investeren in infrastructuur blijft dus een belangrijke opdracht, niet enkel om onze mobiliteit veiliger te maken, maar ook duurzamer. De onderhoudsachterstand van onze bruggen en tunnels wordt stap-voor-stap weggewerkt met assetmanagement en ongeziene publiek-private samenwerkingen. We houden daarin ook een langetermijnvisie aan.

Tegelijk bekijken we verkeersveiligheid ook veel meer dan vroeger vanuit de bril van menselijk gedrag, ook dat van kinderen. Gedrag is complex en moeilijk controleerbaar. Niet enkel de infrastructuur, maar ook regelgeving en technologische ontwikkelingen hebben een invloed op ons wegverkeer. Er is ook veel onvoorspelbaarheid, denk aan weersomstandigheden of individueel gedrag van mensen.

Door infrastructuur aan te passen stimuleren we al deels gedragsverandering. Denk bijvoorbeeld aan bredere fietspaden die meer mensen kunnen uitnodigen om de fiets te nemen. Maar inspelen op gedrag doen we vandaag ook op vele andere manieren.

Zo waarschuwen we bestuurders in de buurt van spookrijders via hun verkeersapps en maken we het mee mogelijk dat die apps ook kunnen informeren over gevaarlijke situaties zoals traagrijdende voertuigen of personen op de weg. We zorgen voor kwalitatieve open data die navigatiesystemen kunnen gebruiken om sluipverkeer af te raden en de juiste wegomleggingen te volgen. En er is natuurlijk de klok-rond monitoring van ons verkeer op de snelwegen door de verkeersleiders. Die is niet enkel gericht op doorstroming, maar ook zeer belangrijk bij het verhogen van verkeersveiligheid, denk bijvoorbeeld aan het regelen van de snelheid bij filevorming.

Blijven leren van experten, ook buiten onze organisatie

Dat verkeersveiligheid een gelaagd en complex probleem is, leerde ik ook de afgelopen jaren uit gesprekken met experten, in en buiten onze organisatie. Om een gelaagd probleem te benaderen is een even gelaagde aanpak nodig. We moeten dus klaar staan met een arsenaal aan strategieën en instrumenten die én de infrastructuur verbeteren én mensen begeleiden om zich veiliger in het verkeer te begeven. Als wegbeheerder willen we ook in 2025 die 360°-aanpak blijven uitbouwen.