Het Oosterweelknooppunt: een cruciale maar complexe schakel

De Oosterweelverbinding is omwille van haar complexiteit en schaal een van de meest ambitieuze infrastructuurprojecten in België. Ingenieurs-, architecten- en adviesbureau Sweco speelt een centrale rol in het succes van dit project, ook bij de realisatie van de cruciale Oosterweelknoop. We spraken met Benjamin Tytgat en Ramses Verachtert.

Wat zal de functie zijn van het Oosterweelknooppunt?

Benjamin Tytgat: “De Oosterweelknoop maakt deel uit van de Oosterweelverbinding en is gelegen op de rechteroever van de Schelde. Het doel van dit op- en afrittencomplex is om een betere aansluiting te creëren voor de haven en het noorden van de stad. Het verbindt bovendien de Scheldetunnel met de Kanaaltunnels, en is daarmee een essentiële schakel in het vervolledigen van de R1 als Ringweg. Deze werken worden meteen ook aangegrepen om het Ringpark Noordkasteel te realiseren, een recreatiegebied met zwemvijver dat samen met 17 andere projecten de leefbaarheid rond de Antwerpse ring zal verhogen.”

Wat is de rol van Sweco in dit deelproject?

Benjamin Tytgat: “Sweco fungeert als advies- en studiebureau voor het consortium Rinkonîen, dat bestaat uit de aannemers Stadsbader, Mobilis TBI, CIT Blaton, Artes Group en Boskalis. We zijn verantwoordelijk voor het ontwerp van de polderconstructies, de gestapelde tunnel en het wegenisontwerp, en assisteren de aannemers bij de technische uitwerking daarvan. We zoeken samen met hen naar optimalisaties, voeren de dimensioneringen uit en stellen de rekennota’s en uitvoeringsplannen op.”

Wat maakte de voorbereiding van deze werf zo uniek?

Benjamin Tytgat: “Voor het eerst in ons land hebben we aannemers van een infrastructuurproject reeds vanaf de ontwerpfase betrokken en hun input meteen geïntegreerd. Het Oosterweelknooppunt is dan ook een erg complex project, waardoor het cruciaal is om te verzekeren dat het ontwerp gedragen wordt door de aannemers en in de praktijk uitvoerbaar is. In dat kader hebben we in het definitief ontwerp alvast uitgebreidere ontwerptaken opgenomen, waardoor een vlotte doorstart naar het uitvoeringsontwerp kan worden gemaakt.”

In welke zin vormt de grote schaal van dit project een uitdaging op zich?

Benjamin Tytgat: “Aan grote dimensies zijn natuurlijk ook grote kosten gekoppeld. Door nauw samen te werken met de uitvoerders konden we hier bij het ontwerp optimaal rekening mee houden. Zo is in de faseringen reeds in detail uitgewerkt hoe moet worden gebouwd, zodat daar geen extra marges op moesten worden genomen.”

Ramses Verachtert: “Door de grote dimensies kregen we ook te maken met veel grotere krachtwerkingen. Bijgevolg konden we moeilijk terugvallen op standaardoplossingen. We moesten dus vaak creatief nadenken. De bouwputten zijn maar liefst 25 meter diep en 30 meter breed. Om de omliggende wanden te stutten en recht te houden zijn grote stalen stempels nodig die niet beschikbaar zijn op de markt. We hebben daarom stalen buizen voorzien die ook worden gebruikt als palen voor windturbines op zee. Voor het realiseren van zo’n grote bouwput moest gezocht worden naar een optimale fasering van de verschillende uitgravings- en bemalingsstappen, aangezien elke stap een aanzienlijke budgettaire impact kan hebben.”

Welke rol speelde de complexiteit van het terrein?

Ramses Verachtert: “Het project bevindt zich in een bebouwde omgeving en vlakbij het historische SAMGA-gebouw dat niet mag worden beschadigd door de werken. Door het ontwerp en de faseringen hierop af te stemmen vermijden we zoveel mogelijk zettingen en trillingen. Bovendien komen we door de diepte van onze bouwputten in de ‘Boomse kleilaag’ terecht. Die reageert anders dan een gewone zandgrond en kan doorheen de tijd zwellen. Zulke complexe gedragingen kunnen we niet altijd even goed voorspellen. Daarom hebben we meerdere variantstudies opgesteld, met telkens verschillende scenario’s en berekeningen.”

Hoe gebruiken jullie data en technologie om deze werf te optimaliseren?

Ramses Verachtert: “Voor de berekeningen van de verschillende onderdelen van dit project dienden we diverse softwareprogramma’s te gebruiken die we vervolgens wel aan elkaar moesten kunnen linken. De resultaten uit het ene programma moeten als input kunnen worden gebruikt voor het andere.”

Benjamin Tytgat: “Hoe meer je rekent, hoe meer je ook in detail kan gaan en detailontwerpen kan toepassen. Om dat mogelijk te maken schreven we scripts om de afstemming en samenwerking tussen de verschillende softwarepakketten te automatiseren.” 

Ramses Verachtert: “De overeenkomsten tussen delen van dit project kunnen we zeker deels automatiseren, maar tegelijk  is er ook een grote variatie aan rekensnedes met ieder hun eigen specifieke uitdagingen die maatwerk vergen. Bovendien heeft de werf van het Oostweelknooppunt uiteraard ook raakvlakken met andere deelprojecten van de Oosterweelverbinding. We dienden onze berekeningen en software dus ook met hen af te stemmen.”