Kolenspoor: langste fietssnelweg ooit

“77 km maatwerk”

Van Beringen naar Maasmechelen. Langs mijnschachten, topnatuur, innovatieve hotspots en plekken om elkaar te ontmoeten. Het 77 km lange Kolenspoor zal tussen Beringen en Maasmechelen zeven mijngemeenten met elkaar verbinden. Eind juni werd een eerste tracé van 12 km feestelijk ingehuldigd. Studie- en ingenieursbureau Sweco staat in voor de procesbegeleiding, het ontwerp en de uitvoeringsdossiers, inclusief de opvolging van de uitvoering van de werken.

Het eerste deeltracé start aan de Ikea op de industriezone Genk-Noord en slingert via Driehoeven en Zwartberg langs het stadion van KRC Genk. Vervolgens passeert ze Thor Park en de Klaverberg, om uiteindelijk aan te komen bij het station van As.

Peter van der Poort, stedenbouwkundig expert bij Sweco: “Dit is een dossier dat een lange opbouw kende. Het draait om nut en noodzaak enerzijds, maar ook om beleving en look and feel anderzijds. De ambitie is om het fietspad optimaal te integreren. Met woon- werkverkeer als hoofddoel, maar ook met een sterke recreatieve en ecologische link. Heel veel tijd is gekropen in het opzetten van een groot samenwerkingsmodel met alle actoren. Van de verschillende besturen en middenveldorganisaties tot omliggende bedrijven en omwonenden. Het creëren van een breed draagvlak is cruciaal in dit verhaal.”

Natuurversterkende maatregelen

Bij de aanleg van het fietspad wordt volop rekening gehouden met de omliggende natuur. Het tracé ligt vlak naast waardevolle natuurgebieden waar beschermde soorten leven, zoals vleermuizen, de gladde slang en de rugstreeppad. Daarom wordt er bewust géén harde scheidingslijn door het landschap getrokken. Peter van der Poort: “Voor de gladde slang worden eco-tunnels aangelegd zodat ze veilig kunnen passeren. Hiervoor hebben we een natuurspecialist ingeschakeld en een specifieke mal gemaakt om de ecoschermen te realiseren in getrokken beton, iets dat nooit eerder uitgevoerd is in Vlaanderen. Verder is er ook een schapentunnel geïntegreerd zodat de schapen aan beiden zijden van het fietspad kunnen grazen.”

Circulaire materialen

Onder impuls en begeleiding van Sweco werd bij de aanleg van het eerste deeltracé de bestaande spoorballast – het steengruis onder de oude treinsporen – volledig hergebruikt. “Door dit ter plaatse te verwerken, werd niet alleen de productie van nieuwe grondstoffen vermeden, maar ook transport en CO2-uitstoot drastisch verminderd. Ook dit werd in een voorbereidende fase grondig onderzocht”, aldus Maarten Remans, teammanager bij Sweco.

Fietstunnel De Bevoo

Ook de opmerkelijke fietstunnel De Bevoo aan de Hengelhoefstraat werd in juni feestelijk onthuld. Ruimtelijk ontwerper Bart Steenwegen licht toe: “De beschikbare ruimte aan beide zijden van deze kruising was echter beperkt. Aan de zuidkant werd de helling zo dicht mogelijk tegen de Hermeslaan geplaatst, zodat er voldoende ruimte overbleef voor een toekomstig gebouw. Aan de noordzijde werd de helling ingepast in een spiraalvormige beweging, met in het midden een cirkelvormige rustplek omringd door zitbanken.”

Ook op de taluds tussen deze rustplek en het fietspad zijn zitbanken voorzien, in de vorm van een amfitheater. Bart Steenwegen: “In functie van sociale veiligheid is er een rechte zichtlijn door de tunnel gecreëerd. De materialisatie verwijst met een knipoog naar het mijnverleden: op regelmatige afstand zijn verticale voegen aangebracht tussen de bekistingspanelen, die mooi uitgelijnd zijn met lichtstraten in het plafond. De buitenwanden krijgen een bekisting met een houtstructuur, en de balustrade wordt uitgevoerd met verticale houten spijlen. Op een wand werd ook ruimte voorzien voor de integratie van een gedicht.”

Katalysator

Om dit project succesvol te realiseren, houden de teams van Sweco met heel wat factoren rekening. Zo wordt de aansluiting op andere fietssnelwegen en het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk sterk verbeterd. Daarnaast zullen in totaal 67 kruispunten heringericht worden om de veiligheid en doorstroming te garanderen. Verschillende segmenten van het tracé sluiten bovendien aan op het recreatieve fietsroutenetwerk en verbinden groene parels in Centraal-Limburg, zoals De Wijers en het Nationaal Park Hoge Kempen. Peter van der Poort: “Die katalyserende factor is zeer belangrijk. Zo heeft Stad Genk met een eigen project ingepikt op de aanleg van De Bevoo, werd de omgeving van het station in As helemaal heraangelegd en ook rond La Biomista wordt een mooie aansluiting met de fietsroute gecreëerd. En dit zijn maar enkele voorbeelden.”

Multidisciplinaire projectaanpak

Dit dossier is een mooi voorbeeld van hoe Sweco haar brede expertise inzet om complexe projecten tot een goed einde te brengen. Van ontwerp tot uitvoering wordt er nauw samengewerkt tussen verschillende disciplines. Er is aandacht voor infrastructuur en mobiliteit, maar ook voor ecologie, landschapsinrichting en stakeholdermanagement. “Het hele traject lang is maatwerk. Je krijgt continu te maken met een andere omgeving, andere actoren … Zo zit je bijvoorbeeld aan de Be-mine site in Beringen met een heel andere beleving dan rond het stadion van Racing Genk. Die beleving staat altijd centraal. Ook de keuze voor zwart asfalt in plaats van het gekende rode fietspad en het maximale behoud van het oude spoor langs het hele tracé dragen daar zeker aan bij”, besluit Peter van der Poort.