Duurzame betonherstellingen onder vergrootglas gelegd

Steeds meer betonconstructies zijn toe aan een dringende en duurzame herstelling. Maar een duurzaam resultaat vraagt een grondige kennis van de betrokken partijen. Zijn we daar klaar voor? Tijdens de vierde en laatste FEREB-roadshow “Herstellen van beton – cruciale aspecten voor de aannemer voor een duurzaam betonherstel” eind april in Diepenbeek lichtten experts verschillende belangrijke aspecten voor een duurzaam betonherstel in detail toe.

Falende Belgische betonnen infrastructuur en gebouwen zijn helaas bijna dagelijkse kost. Het aantal opdrachten voor betonherstel zal dan ook alleen maar stijgen. Een Europese studie uit 2005 toont echter aan dat deze betonherstellingen in meer dan 50 % van de gevallen reeds binnen de 10 jaar falen. Nochtans is de nodige kennis voor een duurzaam resultaat voorhanden. Waar loopt het dus mis? Tijdens de roadshow – georganiseerd door Fereb in samenwerking met de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB), Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) – werd de vinger op de wonde gelegd: van de soorten betonschade, herstellingsmethoden en valkuilen bij de aanbesteding tot verzekering, juridische regelgeving en product- en procescertificatie.

Certificatie
De Europese normen die betrekking hebben op de bescherming en herstelling van beton zijn erg talrijk, maar de belangrijkste en meest pertinente is zonder twijfel de EN 1504. “En als een EN een Annex ZA bevat dan spreken we van een geharmoniseerde norm en is CE-markering een noodzaak om het product te mogen vermarkten”, vertelt ir. Benny Broekaert Hoofdcoördinator Special Products and Techniques for Structural, Finishing, Renovation and Restoration Work bij de vzw Belgian Construction Certification Association vzw (BCCA). “Naast de verplichte CE-markering is er het vrijwillige maar streng gecontroleerde BENOR-certificaat, een kwaliteitskeurmerk gecontroleerd door een onafhankelijk organisme. In het lastenboek kan BENOR wel als verplichting worden opgelegd, maar dan wel enkel in de privésector. De gewesten moeten de deur op een kier laten voor niet BENOR-gecertificeerde producten.” Een procescertificaat is op zijn beurt een document waarin wordt verklaard dat werkzaamheden voldoen aan bepaalde specificaties. Benny Broeckaert: “Procescertificatie is geen beoordeling van specifieke werkzaamheden, maar wel van uitvoeringsprocessen. Geen garantie dus, maar het zou wel moeten zorgen voor een verhoogd vertrouwen in de uitgevoerde processen. Gebrekkige registraties, foute bewaring van cementgebonden herstelmortels, het gebruik van herstelproducten buiten houdbaarheidsdatum en het niet respecteren van atmosferische gebruikslimieten zijn maar enkele voorbeelden waarom procescertificatie erg nuttig is. En cruciaal in het hele verhaal is het groot belang van een correcte diagnose en gedetailleerd vooronderzoek.”

Verzekering
Tijdens de roadshow werd ook het thema verzekering en aansprakelijkheid bij betonherstelling onder het vergrootglas gelegd. Zowel de aansprakelijkheid van opdrachtgever, studiebureau, architect als aannemer werd uitvoerig toegelicht door Frank Burssens, advocaat bij Everest Law. “Een gouden tip: neem een specialist makelaar onder de arm, gespecialiseerd in de bouwmaterie”, klinkt het duidelijk. “En bij voorkeur een grote speler, die een stuk van de polissen van de maatschappij zal herschrijven. En de maatschappij zal dat voor een stuk toelaten.”

Een ABR-verzekering aangevuld met burgerlijke aansprakelijkheid, een verzekering tienjarige aansprakelijkheid en een garantieverzekering zijn volgens Frank Burssens zowat onontbeerlijk. “Een ABR is een zaakschadeverzekering, geen aansprakelijkheidsverzekering. Voor schade aan derden door een fout kan je een ABR-polis uitbreiden met burgerlijke aansprakelijkheid. Sedert 1 juli 2018 is de verzekering van de tienjarige aansprakelijkheid verplicht, maar voor betonherstellingen wel enkel voor die gevelwerken van woongebouwen waarvoor een omgevingsvergunning of melding nodig is. Met andere woorden, werken die de stabiliteit van het gebouw betreffen. Daarnaast is er ook nog de garantieverzekering, een specifieke polis voor betonherstellingen, die gelinkt is aan een specifieke manier van aanpak waarbij alle bouwpartners betrokken zijn. Indien een betonherstelling volledig volgens de voorgeschreven procedure is uitgevoerd en binnen een periode van 10 jaar toch zouden falen, zal deze verzekering tussenkomen in de herstelling ervan.

De EN 1504 stelt dat aan elke betonherstelling een diagnose moet voorafgaan, met naast een visuele inspectie ook testen om de conditie van het beton en de wapening te bepalen.

Vooronderzoek
Het belang van een uitgebreid vooronderzoek liep als een rode draad doorheen de roadshow. “Een correcte diagnose, de juiste producten en technieken, ervaren aannemers en onderhoud en nazorg zijn vier pijlers voor succes”, vertelt ir. Hugo Wildemeersch van studiebureau ABG. “De eerste stap is een juiste diagnose. De EN 1504 stelt dat aan elke betonherstelling een diagnose moet voorafgaan, met naast een visuele inspectie ook testen om de conditie van het beton en de wapening te bepalen. Een doorgedreven onderzoek geeft een dieper inzicht op onder andere wapeningsdetectie, potentiaalmeting, hechtsterkte, laboanalyses, microscopie, endoscopie, monitoring, stabiliteitsstudie en oppervlaktehardheid.”

“De meeste betonschade komt door roestende wapening”, verduidelijkt Hugo Wildemeersch. “Corrosie van de wapening wordt geïnitieerd door carbonatatie en chloriden. Aantasting van het beton zelf kan optreden door alkali-silicareactie (ASR), mechanische schade, vorstschade (met of zonder dooizouten) of agressieve stoffen (industrie, landbouw, afvalwater). Voor de keuze van de herstelmethode is het basisonderzoek het uitgangspunt. De juiste en voldoende maatregelen nemen, de oorzaak aanpakken en overbodige maatregelen vermijden zijn daarbij erg belangrijk.”

Duidelijke communicatie
Ook Joost Beke van het Bureau voor Expertise benadrukte tijdens de roadshow het belang van een vooronderzoek dat moet lijden tot de juiste en een duurzame aanpak van het probleem. “Het beste herstel is geen herstel”, klinkt het met een kwinkslag. “En het beschermen van beton is ook een soort herstel. Bijvoorbeeld met een 1-component watergedragen hoog polymeer acrylaat coating, die wordt toegepast voor de bescherming en afwerking van betonherstellingen en voor de bescherming van beton tegen het carbonatatieproces en de indringing van zouten. Doorgedreven onderzoek is en blijft noodzakelijk.”

En minstens even belangrijk is het maken van duidelijke afspraken. Wat moet er gebeuren en wat is het kostenplaatje? Een raming kan erg verschillen in kostprijs, naargelang de graad van de herstelling en de toegepaste technieken. Door daarover meteen duidelijk te communiceren, kan je problemen en discussies achteraf vermijden.